„Na Aerodromu Podgorica opslužili smo 800.000 putnika, što je skoro 40 odsto više u poređenju sa 2019. godinom, dok je Aerodrom Tivat sa, do sada, opsluženih oko 425.000 putnika na nivou od 85 odsto u odnosu na 2019. godinu. Dakle, uz dozu opreza jer, nažalost, nekoliko godina unazad svjedočimo različitim iznenadnim globalnim krizama, možemo reći da tokom prvih šest mjeseci 2024. godine bilježimo najbolje rezultate kada je u pitanju broj opsluženih putnika“, kazala je Maraš.

Koliki su prihodi koje je kompanija Aerodromi Crne Gore ostvarila u dosadašnjem dijelu ove godine? Da li ste zadovoljni tim rezultatima? Što je najviše uticalo da taj rezultat bude takav, a ne, eventualno, i bolji? 

Maraš: Od januara do maja 2024. godine ostvareni bruto poslovni prihodi (bez knjižnih odobrenja po osnovu podsticajne šeme) iznose 14,3 miliona eura, što je 18 odsto više u poređenju sa 2023. godinom. S obzirom na ljetnju sezonu, u junu je nastavljen trend rasta broja opsluženih putnika, pa projektovani neto profit samo za taj mjesec iznosi preko dva miliona eura. To će biti bolji rezultat i od plana, a posljerdica je, između ostalog, dobre pripreme za sezonu i otvaranja novih linija. Podsjećam, početkom godine otvorene su rute Podgorica - Ankara i Podgorica -Izmir (Pegasus Airlines), dok su tokom ovoga ljeta u Tivtu otvorene linije za Birmingem (Jet2), Bristol (easyJet), Izmir (Air Montenegro) i London Stansted (Jet2).

Da li smatrate, da će na osnovu dosadašnjih rezultata, kompanija Aerodromi CG 2024. godinu završiti pozitivno, u plusu? Da li očekujete da ova godina bude rekordna i što se tiče prometa putnika i finansijskih rezultata? 

Maraš: Kao što sam napomenula, projekcije su dobre i pod uslovom da ne bude nikakvih iznenađenja na širem planu, 2024. godina bi za Aerodrome Crne Gore mogla da bude rekordna. Svakako, jasno prepoznajemo i sopstvenu odgovornost i ulogu u tom procesu. Naša obaveza je, a to jasno uočavam kod svakog zaposlenog u Aerodromima Crne Gore, da efikasno odgovorimo na povećano interesovanje putnika za Crnu Goru prvenstveno tokom ljeta.

Sa koliko je destinacija povezana Crna Gora preko crnogorskih aerodroma? Kako ocjenjujete aviodostupnost Crne Gore u ovom trenutku, s obzirom na to da iz tursitičke privrede godinama stižu primjedbe da je aviodostupnost veliki problem crnogorskog turizma?

Maraš: Aerodrom Podgorica i Aerodrom Tivat, zajedno, tokom ljetnje sezone povezuju Crnu Goru sa više od 65 destinacija. U Podgorici je aktivno 40 linija koje realizuje oko 20 avio-kompanija, dok oko 40 linija u Tivtu održava blizu 30 avio-kompanija. Naravno, postoje i čarter linije na oba aerodroma, ali i niz istih destinacija i u Podgorici i u Tivtu.

Novi saziv Odbora direktora Aerodroma Crne Gore je nedavno na međunarodnom konkursu izabrao Roka Tolića za novog izvršnog direktora koji je iskazao punu spremnost da odgovori na naš, ali i ključni zahtjev cjelokupne javnosti – to je jačanje aviodostupnosti. Tolić sa kolegama sada intenzivno priprema 2025. godinu. Očekujemo da nam se dio avio-kompanija vrati, ali i da privučemo nove koje će otvoriti rute koje do sada nijesmo imali. Imajući u vidu njegove kompetencije i iskustvo, što ga je, pored sjajnog nastupa u intervjuu prilikom sprovođenja konkursa, dovelo na čelo ACG, od gospodina Tolića očekujemo puno. Naravno, svjesni smo svih problema i izazova koji su ga dočekali, ali smo sigurni da će se on sa tim uspješno izboriti i donijeti velike rezultate.

Kada je riječ o ulozi Aerodroma Crne Gore u sferi jačanja aviodostupnosti i tuđih eventualnih zamjerki na račun kompanije, tim povodom napominjem i precizno saopštavam da je kompanija tokom 2022. i 2023. godine avio-kompanijama odobrila 17,6 miliona eura popusta na bazi podsticajne šeme. To je precizan iznos kog su se ACG odrekli samo u posljednje dvije godine, a u korist javnog interesa – što smatram našom nesumnjivom obavezom. Vjerujemo da ćemo u saradnji sa Ministarstvom saobraćaja i pomorstva doći do novog modela u kom će moći da učestvuje i privreda koja ima najviši interes za subvencioniranje avio-prevoznika.

Dodatno, podsjećam Vas da mi sada radimo u značajno drugačijim uslovima nego ranije. Konkretno, do 2020. godine u Crnoj Gori je bio prisutan ugovorni model kojim je kreiran fond za podršku, uz finansijsko učešće Ministarstva turizma, Aerodroma Crne Gore i drugih partnera. Novac se „slivao“ na podračun Nacionalne turističke organizacije. Iz tog fonda, sredstva su uplaćivana na račune tri niskobudžetna prevoznika, koji su saobraćali na određenim rutama koje su bile značajne za Crnu Goru. U tom kontekstu, pozdravljamo odluku Vlade koja je nedavno dala saglasnost Nacionalnoj turističkoj organizaciji da 510.000 eura sa podračuna usmjeri za podsticajne mjere koje imaju za cilj rast turističkog prometa sa emitivnih tržišta organizovanim avio-prevozom. Smatram da je to put kojim treba da nastave sve zainteresovane strane, a posebno djelatnici u sferi turizma. Da bismo zaradili, moramo prvo da uložimo.

Uz to, raduje me što se u javnom diskursu sve češće pominje ideja koju zagovaramo, a odnosi se na uvođenje linija od javnog značaja (Public Service Obligation). Ovaj model podrazumijeva raspisivanje tendera kojim traži otvaranje ruta koje su od javnog interesa i koje treba da funkcionišu u tačno određenom vremenskom periodu za precizno definisanu naknadu, a avio-prevoznik koji pobijedi na tenderu dužan je da saobraća po svim uslovima tendera nezavisno od toga koliko je karata prodao, kakvo je interesovanje i sl. Na taj način se eliminiše česta i poslovno opravdana logika avio-prevoznika da je Crna Gora malo tržište i da im se ne isplati da održavaju sezonske ili posebno cjelogodišnje linije.

Djeluje kao jednostavan mehanizam, ali nije. Ipak, sigurni smo da će resorno Ministarstvo saobraćaja i pomorstva u koordinaciji sa Agencijom za civilno vazduhoplovstvo, Nacionalnom turističkom organizacijom i Privrednom komorom preduzeti sve neophodne korake da ovaj model što ranije zaživi i u Crnoj Gori.

Kako ocjenjujete saradnju sa niskotarifnim kompanijama, s obzirom na to da su prošle godine tokom zimske sezone pojedine niskotarfine kompanije prekinule letove ka Crnoj Gori. Da li ih može biti više i da li se letovi niskotarifnih kompanija mogu očekivati tokom čitave godine?

Maraš: Aerodromi Crne Gore imaju sadržajnu saradnju sa svim partnerima, sa fokusom na avio-kompanije. Bez obzira na to što je interesovanje turista, a samim tim i avio-kompanija za Crnu Goru tokom zime drastično manje u odnosu na ljeto pa samim tim je realno da imamo i značajno manje avio-linija, ACG će nastojati da naredne mjesece iskoriste da pokušaju da ohrabre avio-kompanije da nastave da saobraćaju ka našoj državi. Ipak, izglednije je da konkretne rezultate nove uprave, kako sam ranije napomenula, vidimo tokom 2025. godine. Aktuelna sezona se koristi za pripremu naredne, a kao što vam je poznato novi saziv Odbora direktora i novi izvršni direktor imenovani su početkom

Kako ocjenjujete stanje na crnogorskim aerodromima što se tiče infrastrukture? Da li se i kada može očekivati modernizacija crnogorskih aerodroma?

Maraš: Crnogorskoj javnosti je jasno da je modernizacija Aerodroma Crne Gore praktično „zamrznuta“ od prvog pomena koncesije prije šest ili sedam godina. U međuvremenu, broj putnika raste. Recimo, terminal Aerodroma Podgorica je projektovan da u jednom trenutku maksimalno opsluži 300 putnika u odlasku i još 300 u dolasku. Na terenu, u realnosti, u našem terminalu u jednom istom trenutku boravi i preko 1.200 putnika – duplo više u odnosu na prostor koji imamo. I zbog toga smatram da zaposlenima treba čestitati kada vidimo pun terminal jer kolege pružaju više od maksimuma, posebno tokom ljetnje sezone.

Upravo zbog toga, ne možemo više nepomično čekati odluku o koncesiji, već kao Odbor direktora do konkretne investicije, razmatramo način da kao prelazno rješenje, u kratkom roku, obezbijedimo proširenje postojećih prostornih kapaciteta Aerodroma Podgorica. Vjerujemo da će i minimum dodatnog prostora u odlascima i dolascima omogućiti lagodnije putničko iskustvo. U isto vrijeme, u cilju smanjenja gužvi, razmatramo model reorganizacije tivatskog aerodroma tako da se jedan terminal koristi za odlaske, a drugi za dolaske.

Kakav je Vaš stav po pitanju davanja aerodroma pod koncesiju? Da li ste Vi zagovornik da država i dalje upravlja aerodromima ili da to radi koncesionar?

Maraš: Odbor direktora Aerodroma Crne Gore informiše Vladu i resorno Ministarstvo saobraćaja i pomorstva o realnom stanju u kompaniji, njenim kvalitetima, ali i nedostacima. U svakom slučaju i nezavisno od toga da li će kompanija ostati u državnom vlasništvu, da li će doći koncesionar ili ćemo vidjeti privatno - javno partnerstvo, smatram da u fokusu odluke na prvom mjestu treba da bude status zaposlenih Aerodroma Crne Gore. Ljudski resursi Aerodroma Crne Gore su od najvećeg značaja jer se sve naše kolege bave specifičnom djelatnošću što treba posebno uvažiti. O modelu daljeg razvoja će odlučiti Vlada, jer je država Crna Gora vlasnik kompanije, tako da je u ovom momentu nezahvalno iznositi lične stavove povodom koncesije. Najbitnije je da se odluka donese što prije.