Tako će "suđenje vijeka“, kako je opravdano nazvan ovaj proces, ponovo u sudnicu Višeg suda u Podgorici, ali tom postupku neće moći da sudi sutkinja Suzana Mugoša koja je donijela prvostepenu presudu, jer je Apelacioni sud naložio da novi proces vodi potpuno izmijenjeno sudsko vijeće.

Prvostepena presuda izrečena je 9. maja 2019. godine, a sutkinja Mugoša obrazložila je tada da je tokom procesa utvrđeno da su optuženi, među kojima su se našli i lideri prosrpske političke koalicije Demokratski front Milan Knežević i Andrija Mandić, bivši general srpske Žandarmerije Bratislav Dikić i dvojica agenata ruske obavještajne službe GRU Eduard Šišmakov i Vladimir Popov počinili krivična djela koja im se stavljaju na teret.

Ukidni razlozi

Razmatrajući žalbe optuženih, Vijeće Apelacionog suda je, većinskom odlukom, ocijenilo da su u postupku donošenju prvostepene presude počinjene bitne povrede odredaba krivičnog postupka. U vijeću su bile sudije Seka Piletić, Zoran Smolović i Milenka Žižić, koja se nije saglasila sa stavom dvoje kolega.

U obrazloženju Apelacionog suda navodi se da vijeće nije moglo prihvatiti činjenične i pravne zaključke prvostepene presude "kako u odnosu na postojanje krivičnih djela za koje su optuženi oglašeni krivim, tako i u odnosu na postojanje njihove krivice za ta djela“.

"Odlučujući u drugostepenom postupku o izjavljenim žalbama protiv presude specijalnog odjeljenja Višeg suda u Podgorici Ks.br.14/17 od 09. maja 2019. godine, vijeće Apelacionog suda je uvažilo žalbe branilaca optuženih i žalbu optuženog Bratislava Dikića, u dijelu kojom su optuženi Eduard Šišmakov i Vladimir Popov oglašeni krivim da su počinili krivično djelo stvaranje kriminalne organizacije iz člana 401a stav1 Krivičnog zakonika Crne Gore, a optuženi Bratislav Dikić, Predrag Bogićević, Nemanja Ristić, Kristina Hristić, Branka Milić, Milan Dušić, Dragan Maksić, Srboljub Đorđević, Mihailo Čađenović, Andrija Mandić i Milan Knežević da su počinili isto krivično djelo iz člana 401a stav 2 u vezi stava 1 i 6 Krivičnog zakonika Crne Gore, u odnosu na optužene Eduarda Šišmakova i Vladimira Popova i da su počinili krivično djelo terorizam u pokušaju iz člana 447 stav 1 u vezi člana 20 i člana 23 Krivičnog zakonika Crne Gore, a u odnosu na optužene Bratislava Dikića, Predraga Bogićevića i Nemanju Ristića da su počinili isto krivično djelo iz člana 447 st. 1 u vezi člana 20 i 25 Krivičnog zakonika Crne Gore", saopštio je Apelacioni sud.

Prvostepena presuda

Šišmakov i Popov osuđeni su na 15, odnosno 12 godina zatvora za krivična djela stvaranje kriminalne organizacije i terorizam u pokušaju.

Bivši šef srpske žandarmerije Bratislav Dikić osuđen je na osam godina, dok su Nemanja Ristić i Predrag Bogićević dobili po sedam godina za stvaranje kriminalne organizacije i terorizam u pokušaju putem pomaganja.

Za pripadništvo kriminalnoj organizaciji koja je pokušala teroristički napad, lideri DF-a Andrija Mandić i Milan Knežević osuđeni su na po pet godina, Branka Milić tri godine, Srboljub Đorđević, Milan Dušević, službeni vozač DF-a Mihailo Čađenović dobili su po godinu i šest mjeseci, Dragan Maksić godinu i devet mjeseci, dok je Kristina Hristić osuđena uslovno na godinu.

Ruski državljanin Eduard Šišmakov prvostepenom presudom je oslobođen optužbe da je pripremao djela protiv ustavnog uređenja i bezbjednosti Crne Gore putem podstrekavanja, a dio plana bilo je i ubistvo tadašnjeg premijera Mila Đukanovića.

Kako je sutkinja Mugoša pojasnila, Šišmakov je oslobođen optužbe, jer ubistvo Đukanovića nije pokušano.

Prema navodima iz oborene presude Šišmakov i Popov organizovali su u Crnoj Gori, Srbiji i Rusiji kriminalnu organizaciju početkom 2016. godine, a njeni članovi tokom februara postali su i Mandić, Knežević i Čađenović.

Status svjedoka saradnika u ovom predmetu dobio je Aleksandar Saša Sinđelić, koji je tokom tromjesečnog svedočenja razotkrio do detalja plan prema kojem je, nakon proglašenja rezultata parlamentarnih izbora, trebalo da likvidiraju pripadnike Specijalne antiterorističke jedinice kod kampa Zlatica, dok je dio članova kriminalne grupe, ispred Skupštine Crne Gore, trebalo da puca na pripadnike bezbjednosnih snaga i okupljene građane, kako bi stvorili privid da je dio policije prešao na stranu demonstranata.

Bio je plan da DF zatim proglasi izbornu pobjedu, a onda i hapšenje Mila Đukanovića.

U iscrpnom obrazloženju koje je sutkinja Mugoša napisala na 120 strana, a koje je izlagala više od šest sati, predočila je brojne dokaze na kojima je temeljila presudu.

Dokazi iz Srbije, Bugarske, Poljske

Detaljno je objasnila saradanju crnogorskih vlasti sa više država koje su pomogle dokazima razrješavanje ovog slučaja, ističući da je u identifikaciji Šišmakova pomogla Poljska. Ova zemlja je, po zamolnici crnogorskih vlasti, uputila dopis na osnovu kojeg je ustanovljen njegov identitet. Šišmakov je tokom akcije pripreme ataka na Crnu Goru koristio lažno ime – Eduard Širokov, kako je pisalo u pasošu koji je koristio. Taj lažni dokument izdat mu je 20. avgusta 2016. godine, a Poljaci su crnogorskim vlastima proslijedili kopiju njegovog originalnog pasoša, sa pravim imenom, izdatog 2012. godine sa rokom važenja do 2017. Šišmakov je oktobra 2014. protjeran iz Poljske, dok je bio zamjenik vojnog atašea Ruske Federacije.

Sud u Podgorici je na osnovu tih dokaza utvrdio da je Šišmakov dobio lažni pasoš upravo zbog tajne misije koju je imao za izbore u Crnoj Gori 2016, zbog čega je promijenio identitet.

Ruske vlasti u početku su odbijale saradnju sa Crnom Gorom u slučaju Šišmakova. No, dok je trajalo suđenje stigla su svjedočenja Šišmakova i Popova pred Generalnim tužilaštvom Rusije, u kojima su potvrdili da su 2016. godine boravili u Srbiji, ali su osporili da su osmislili kriminalnu operaciju. U tom dopisu interesantno je priznanje Moskve da su Šišmakov i Širokov ista osoba, što znači da ima - dva važeća ruska pasoša.

I jedan i drugi boravak u Beogradu objasnili su potrebom za skupljanje materijala za tekstove koje je trebalo navodno da pišu, te da su se zbog toga našli sa Sinđelićem.

Važan dokaz pribavljen od međunarodnih partnera, koji je potvrdio optužnicu je i dokumetacija dostavljena crnogorskom tužilaštvu iz Bugarske, a koja se odnosi na telefonske SIM kartice sa brojevima koji počinju sa +44783… a koje su 18. januara naručene sa adrese iz Ruske Federacije.

Ove kartice aktivirane su nekoliko dana prije izbora u Crnoj Gori.

Uvidom u dokumentaciju iz Bugarske utvrđeno je i da je u akciju pokušaja terorističkog udara na Crnu Goru bilo angažovano više, do danas, neidentifikovanih osoba, vjeruje se ruskih agenata, a koje su bile stacionirane na Zlatiboru u Srbiji.

Jednu od tih osoba 15. oktobra 2016. sa kriptovanog telefona pozvao je jedan od lidera DF-a Milan Knežević, a onda je ta osoba kontaktirala Šišmakova, a ovaj Sinđelića.

U vrijeme pripreme plana terorističkog ataka na Crnu Goru konstatovana su i česta putovanja Mandića i Kneževića u Rusiju.

Prestanak putovanja u Rusiju nakon jula 2016. Mandića i Kneževića i Ananija Nikića sud je ocijenio kao dokaz konspirativnosti, tajnosti i prikrivanja dogovora da bi se stvorio utisak da ne idu u Rusiju nekoliko mjeseci prije izbora.

Svjedoci

Tokom procesa saslušan je u u svojstvu svjedoka srpski državljanin Mirko Velimirović koji je uoči planirane akcije odlučio da pođe u podgorički Centar bezbjednosti i otkrije namjere kriminalne organizacije čiji je bio član.

Iskaze su dali i Ticijan Masu – počasni konzul Malte u Crnoj Gori, Brajan Skot – bivši operativac CIA, bivši ministar zdravlja Budimir Šegrt...

Skot, sada vlasnik bezbjednosne kompanije Patriotik difens iz Orlanda potvrdio je da se radilo o ozbiljnoj operaciji i da je od njegove kompanije američki državljanin Džozef Asad tražio da "djeluje u Crnoj Gori“ 16. oktobra, što je odbijeno.

O tome je razgovarao sa prijateljem kompanije Ticijanom Masuom, koji je kasnije, posredstvom video-linka, naveo da je o svemu obavijestio tadašnjeg ministra zdravlja Budimira Šegrta. Te navode povrdio je i Šegrt.

Na sudu je predstavljena i dokumentacija o prelasku granice Crne Gore koja je pokazala da je Džozef Asad napuštio našu zemlju odmah nakon hapšenja grupe srpskih državljana...

U dokaznoj građi postoji i uplatnica od 800 dolara koje je Sinđelić preko Western Uniona primio od Šišmakova za put u Moskvu. Taj novac Šišmakov mu je uplatio iz pošte koja se nalazi u Moskvi, tačno preko puta sjedišta GRU-a.

I Srbija je Crnoj Gori dostavila brojne materijalne dokaze među kojima su novac i telefonske komunikacije koje su obavljane u Srbiji, a na osnovu kojih je provjeren iskaz svjedoka saradnika.

Dostavili su i iskaz pukovnika Slavka Nikića koji je tamo saslušan i potvrdio navode o zavjereničkoj grupi za koju je i sam bio vrbovan.

Bugarska je našoj zemlji dostavila dokaznu građu koja je razotkrila način komunikacije zavjereničke grupe - specijalni brojevi zakupljeni su od operatora "Zadarma“, platforma je bila instalirana u Bugarskoj, a simulirano je da je u Njemačkoj i Engleskoj.

Ambasada SAD: "Istorijski dan za vladavinu prava“; Forin ofis: "Dokaz o bezobzirnom nastojanju Moskve da podrije evropsku demokratiju“

Nakon presude za pokušaj terorizma Višeg suda u Podgorici, istog dana, 9. maja 2020. godine, reakcije su stigle iz Sjedinjenih Američkih država i Velike Britanje, država osnivača NATO.

Ambasada SAD u Podgorici saopštila je na Tviter nalogu da su "nastojanja podrivanja demokratije neprihvatljiva“. Komentarišući presude optuženima u slučaju pokušaja terorizma, američka ambasada je objavila da je to "istorijski dan za vladavinu prava u Crnoj Gori“.

"To je važan korak naprijed u vladavini prava koji šalje jaku poruku da su nastojanja podrivanja demokratije neprihvatljiva", istaknuto je na Tviter nalogu Ambasade SAD.

Iz Velike Britanije se oglasio ministar vanjskih poslova Džeremi Hant, koji je poručio da je presuda dvojici ruskih obavještajnih oficira, zbog neuspjelog pokušaja terorizma u Crnoj Gori, još jedan primjer "nečuvenih pokušaja Rusije da naruši evropsku demokratiju“.

"Neuspjeli pokušaj državnog udara u Crnoj Gori u julu 2016. predstavlja jedan od najdrskijih primjera kako Rusija pokušava da podrije evropsku demokratiju. Ovaj bezobzirni pokušaj GRU-a da se umiješa u crnogorske parlamentarne izbore i podrije crnogorsku kandidaturu za članstvo u NATO je samo još jedan primjer kako se destabilizujuće i agresivno Rusija ponašala tokom protekle decenije", kazao je Hant.

Povodom jučerašnje odluke Apelacionog suda za sada nema reakcija iz SAD i Velike Britanije.

Pobjeda