Ali kako se pomenute namirnice često povezuju s ostalim nezdravim navikama poput pušenja ili nedostatka fizičke aktivnosti, naučnici kažu da je potrebno obaviti dodatna istraživanja da bi se slika u potpunosti zaokružila. Odnos između ishrane i bolesti je obično složen i rezultati istraživanja često se pogrešno tumače.

Rezultati francuskih naučnika, objavljeni su prošli nedjelje u stručnom časopisu JAMA Internal Medicine pokazuju da se povećanjem udjela ekstremno prerađenih namirnica u ishrani za samo 10 odsto rizik od preuranjene smrti od bilo kojeg uzroka povećao za 15 odsto.

Radi se o pretjerano obrađenim i visokokaloričnim namirnicama s previše soli, šećera, ugljenih hidrata, zasićenih masti, pojačivača ukusa i ostalih aditiva od kojih su neki kancerogeni.

Riječ je uglavnom o jelima u čijem su industrijskom procesu proizvodnje korišćeni procesi poput hidrogenizacije, hidrolize, ekstruzije ili prethodna obrada prženjem.

Ne smiju se zaboraviti ni jela s dodatim bojama, emulgatorima, pojačivačima ukusa i ostalim aditivima. Mnogi sadrže vrlo malo vitamina i vlakana.

Od ranije je poznato da ekstremno prerađena hrana povećava rizik od razvoja hroničnih bolesti, karcinoma, dislipidemije i arterijske hipertenzije. Na osnovu nekoliko stepeni industrijske prerade isti tim francuskih naučnika je prošle godine proučavao uticaj konzumiranja prerađene hrane na razvoj karcinoma.

U skladu s NOVA sistemom klasifikacije hrane koji priznaju svjetske zdravstvene organizacije, među njima i UN-ova Organizacija za hranu i poljoprivredu (FAO), hrana se, u zavisnosti od stepena prerade kategorizuje u četiri grupe - niska ili nikakva prerada, korišćenje dodataka u pripremi hrane, prerada hrane i ekstremna prerada. Naučnici ističu da je najopasnija za zdravlje grupa ekstremno prerađene hrane, koja se svrstava u četvrtu skupinu NOVA-inog sistema klasifikacije hrane.

Za razliku od ekstremno prerađene, minimalno prerađena hrana i nakon obrade zadržava i izgled i nutrijente. U ovu grupu, npr. spadaju prethodno nasjeckano i za prodaju pripremljeno voće i povrće pakovano u vrećicama kao salata ili svježe zamrznuto. Tu su još i konzervisana tuna i pasulj, kao i paradajz u konzervi.

Nasuprot tome kompoti s voćem s dodatim šećerom spadaju u grupu prerađene hrane, ali voćni deserti s dodatim šećerom, bojama i sredstvima za teksturisanje smatraju se ekstremno prerađenom hranom. Zasoljeno meso spada u prerađenu hranu, ali dimljeno meso s dodatim nitrititima i konzervansima klasifikuje se u ekstremnno prerađenu hranu.

Studija francuskih naučnika sprovedena je između 2009. i 2017. godine, a u njoj je učestvovalo oko 45.000 ispitanika starijih od 45 godina.

Jeftinije - privlačnije

Naučnici su ustanovili da ekstremno prerađenu hranu češće konzumiraju grupe ljudi s nižim primanjima, podsjetila je profesorka Nita Foruhi s Medicinskog fakulteta Univerziteta Kembridž.

"Konzumiranje ekstremno prerađene hrane odraz je i društvenih nejednakosti. Nesrazmjerno je češće konzumiraju osobe s nižim primanjima ili nižeg nivoa obrazovanja, a nerijetko i osobe koje žive same", rekla je.

"Takve namirnice su kupcima privlačnije jer su jeftinije, a zbog visokog sadržaja šećera, soli i zasićenih masnoća vrlo su ukusne i široko dostupne. Potrebno je učiniti više na socio-ekonomskim razlikama da bi se ovakve nejednakosti rješile. To je još jedan aspekt ovog istraživanja o kojem bi trebalo razmisliti."

Izvor: N1/B92