„Ne dovodeći u pitanje kriterijume izvrsnosti u odabiru svih projekata za Horizont Evropa, tražimo da ulaganja u istraživanja i inovacije budu ravnomjerno geografski raspoređena širom Evrope, uključujući Zapadni Balkan kao region u procesu pristupanja. Da bi se pomoglo u ispunjavanju obećanja o „dijeljenju izvrsnosti“, tražimo da se za ovaj instrument izdvoji 3%,“ kaže se u inicijalnoj izjavi Zapadnog Balkana.

Kako se navodi, region pozdravlja naglasak na inovacijama, uz poziv da one obuhvate obe vrste inovacija - evolucionarne i revolucionarne, kako bi se osiguralo da firme i istraživačke institucije širom Evrope mogu koristiti predviđene inovacione instrumente za strateški rast i otvaranje radnih mjesta.

I dalje se povećava jaz u istraživanjima i inovacijama između EU i Zapadnog Balkana. Stoga je njegovo prevazilaženje od ključnog značaja za osiguravanje razvoja izvrsnosti u nauci i visoko kvalitetnom obrazovanju zasnovanom na istraživanjima. U tom cilju, ministri iz regiona u svom predlogu pozdravljaju ciljeve programa Horizont Evropa, ističući važnost značajnog povećanja ulaganja u istraživače, uključujući mlade istraživače, i istraživačku infrastrukturu kao preduslov za izgradnju dugoročne i održive izvrsnosti u istraživanjima, ali i podsicanje prekograničnog takmičenja u istraživanjima zasnovanog na izvrsnosti, kako bi se najbolji istraživači okupili i sarađivali u najsavremenijim istraživanjima širom Evrope, kaže se u izjavi.

Takođe, izvrsnost u nauci i istraživanjima je presudna za promjenu modela rasta Zapadnog Balkana i prelazak na ekonomiju znanja i dodatne vrijednosti zasnovanu na inovacijama, čime bi se doprinijelo zatvaranju ekonomske podjele između Zapadnog Balkana i Evropske unije i osiguralo da region bude spreman da se suoči sa pritiscima konkurentnosti koje nosi članstvo u EU.

„Horizont Evropa je ključni instrument, koji može omogućiti istraživačima sa Zapadnog Balkana da sarađuju na istraživanjima svjetske klase i sa vodećim istraživačkim institucijama iz država članica EU. Međutim, ekonomije Zapadnog Balkana suočene su sa problemom nedovoljnih kapaciteta za ravnopravno takmičenje sa državama članicama EU koje imaju veće, dobro finansirane i sjajne istraživačke sisteme,“ rekla je Vanja Ivošević, viša stručnjakinja Savjeta za regionalnu saradnju.

Ivošević je dodala da postoje dodatne mjere koje bi mogle preduzeti institucije EU i države članice kako bi riješili neki od problema sa kojima su suočene države Zapadnog Balkana i koji su im zajednički sa nekima od novih država članica EU, podsjećajući na spremnost Savjeta da podrži proces pripreme zajedničkog stava o Horizontu Evropa i lobističke aktivnosti vlada sa Zapadnog Balkana.  

Pripremu Izjave je podržao Savjet za regionalnu saradnju (RCC), koje je ima zadatak da o njoj obavijesti relevantne evropske institucije, u nastojanju regiona da udruži snage u lobiranju kod institucija EU i država članica EU.

Program Horizont Evropa ima za cilj jačanje naučne i tehnološke baze EU tokom sedmogodišnjeg perioda (2021-2027), kako bi se podstakao razvoj inovacionih kapaciteta i konkurentnosti i otvaranje radnih mjesta u Evropi, ispunili prioriteti građana i održao evropski socio-ekonomski model i vrijednosti.