Sali Beriša, bivši predsjednik i premijer, i sadašnji lider Demokratske stranke, najveće opozicione stranke u Albaniji, poslat je u kućni pritvor 30. decembra.

Tužioci ga optužuju za zloupotrebu ovlašćenja njegovog kabineta tokom prvog premijerskog mandata, od 2005. do 2009. Slučaj se usmjerio na privatizaciju jednog sportskog centra u Tirani, od čega je navodno profitirao Berišin zet.

Beriša tvrdi da su optužbe neutemeljene i da su politički napad njegovog protivnika, sadašnjeg premijera Edija Rame.

Od „nade demokratije“ do njenog protivnika

Karijera Salija Beriše, koja traje 33 godine, imala je uspone i padove. Hvaljen kao „nada demokratije“ u ranim danima karijere nakon pada komunističkog režima početkom devedesetih, bivši komunista i harizmatični kardiolog postao je prvi demokratski izabrani predsjednik Albanije 1992. godine.

No, 2021. godine Sjedinjene Države su ga dovele u vezu s korupcijom, te mu je zabranjen ulazak u zemlju. Sada, u dobi od 79 godina, zatvoren je u svom domu. Prema riječima njegovog advokata, zabranjeno mu je da komunicira sa ljudima „osim sa porodicom koja živi s njim“.

Nakon što je izabran na vlast, nije dugo trebalo da Berišino vođstvo postane autoritarno. Koncentrisao je vlast u svojim rukama, nalagao hapšenja nezavisnih novinara i opozicionih vođa, izbacivao protivnike iz svoje stranke, otpuštao kritičare i koristio pravosuđe za progon protivnika.

Nakon kolapsa piramidalne prevare koju je tolerisao i podsticao 1997, uklonjen je s vlasti nakon narodne pobune.

Nakon opšteg nezadovoljstva korumpiranošću uzastopnih socijalističkih vlada, Beriša se vratio na vlast osam godina kasnije, ovaj put kao premijer, i vladao je zemljom od 2005. do 2013. Tokom svog vremena na dužnosti premijera, Beriša je neprestano vršio pritisak na albansko pravosuđe.

Opada li podrška Beriši?

” Beriša je i dalje kontroverzan zbog optužbi da je njegova vladavina rezultirala krvoprolićem i gubitkom života nevinih civila, u slučaju Gerdeca kada je 28 građana umrlo u incidentu povezanom s postupkom demontiranja municije, u koji je navodno umiješan Berišin sin. Tu je i slučaj pogibije četiri nedužna demonstranta 2011. dok je Beriša bio premijer”, kaže za DW Aleksander Cipa, politički analitičar iz Tirane.

” U svim tim slučajevima nije bilo nezavisnih istraga o njegovoj direktnoj ili posrednoj odgovornosti i umiješanosti”, dodaje Cipa.

Beriša je na nedavne događaje odgovorio pozivom na građansku neposlušnost, pokušavajući da svoju ličnu i porodičnu borbu pretvori u nacionalnu. Do sada nije dobio veliku podršku.

Njegove kolege poslanici iz Demokratske stranke pokušali su da izazovu haos u parlamentu, ometajući rad bakljama, ali je podrška na ulici opala.

Težak put Albanije prema EU

Albanija je već tri decenije u burnoj tranziciji. Tokom tog vremena, korupcija na najvišem nivou ometala je šanse ove članice NATO da se pridruži Evropskoj uniji.

” Nekada nazivana ‘evropskom Sjevernom Korejom’, ipak je postojao optimizam da će rukovodstvo Albanije koračati prema demokratiji i prihvatiti vladavinu zakona, podržavajući težnje naroda za eventualnim pristupanjem EU”, kaže za DW Besar Likmeta, glavni urednik u albanskom ogranku Balkanske istraživačke mreže (BIRN).

Nažalost, dodaje Likmeta, „politička evolucija Albanije krenula je alternativnim putem, više se približavajući oligarhiji i prožimanju državnih struktura ličnim interesima.

Nada u poboljšanje

Ipak, reforma pravosuđa i rad dvije relativno nove pravosudne institucije, Posebne antikorupcijske strukture i Nacionalnog istražnog ureda, daju nadu da je pri kraju era nekažnjivosti za one koji su umiješani u visoku korupciju.

Pravosuđe je tri decenije bilo najkorumpiraniji sektor u postkomunističkoj Albaniji, sa brojnim sudijama i tužiocima koji su štitili korumpirane političare i organizovani kriminal.

Zahvaljujući uvođenju tzv. procesa provjere, osnova reforme pravosuđa u zemlji, koju podržavaju EU i SAD, stotine sudija i tužilaca smenjeno je sa položaja jer nisu mogli da pruže dokaze o izvoru svog bogatstva.

Tokom poslednje dvije godine reformisano pravosuđe sprovelo je mnoge istrage, došlo je do zapljene imovine zbog dijela u koja su bili uključeni i članovi vlasti i opozicije.

” Berišin kućni pritvor i istrage razbijaju mit o nekažnjivosti u Albaniji. Činjenica da se osoba koja je nekada bila najmoćniji čovjek u zemlji smatra odgovornom predstavlja presedan za one koji vjeruju da su iznad zakona”, kaže Aleksandar Cipa.

Kada je reč o borbi protiv korupcije, Albanci mnogo očekuju od reformisanog pravosuđa. Mnogi se nadaju da će slučaj Beriše biti najava početka nove ere.

Izvor:Standard