Želja lokalne uprave je da to bude mjesto na kojem će, pored podmornice, biti prostora i za druge podmorske eksponate, kako bi se dobio svojevrstan Podmorski muzej na otvorenom, prvi put u Herceg Novom.

Preuređenje diverzantske podmornice u muzejski eksponat obavljaće se u dvije faze, a za taj posao Opština je angažovala penzionisanog zastavnika I klase, Momira Soldata iz Kotora. Čitav posao vrijedan je 8.400 eura bez PDV-a.

“Najprije ćemo podmornicu “osloboditi” baterije. U njoj su akumulatorske baterije koje služe za pogon, a kojima je istekao rok trajanja. Nakon vađenja, baterije će biti proslijeđene firmi koja se bavi reciklažom tog otpada. Vađenje baterije je težak posao, budući da ona predstavlja skoro četvrtinu ukupne težine podmornice. Baterija je teška oko 20 tona. Kroz rupu od 533 mm treba izvući 128 kutija od 200 kg, jednu po jednu. Nakon toga, podmornica će biti prebačena u Herceg Novi, gdje će biti osposobljena za unutrašnje i spoljne razgledanje, bez drugih funkcija”, priča za Radio Jadran, Soldat.

Proces vađenja baterije potrajaće najmanje 15 dana. Pored toga, biće instalirani određeni dijelovi podmornice u unutrašnjosti koji su transportom “iskočili” iz ležišta. Uslijediće čišćenje, farbanje, pjeskarenje radi dugotrajne zaštite, kao i “obnova lakog trupa”, tj. željeznih limova koji su propali, a nijesu u sastavu čvrstog trupa i ne smetaju ronjenju, te popravka hidrolinije.

Nakon vađenja baterije, podmornica će jednim od šest trajekata Pomorskog saobraćaja biti transportovana do Kamenara:

“Do sada kad smo radili nešto u Sloveniji ili Srbiji, obično su nam ustupali trajekt Grbalj. Na njega ide kamion sa prikolicom, zatim vojna pomorska dizalica podmornicu sa kopna prebacuje na kamion na trajekt i odvozi do Kamenara. Iz Kamenara dalje kamionom se vozi do krajnje lokacije”, dodaje Soldat.

Za spoljnje i unutrašnje uređenje biće potrebno suvo vrijeme, pa Soldat nije mogao precizirati kada bi čitav posao mogao biti okončan.

Podsjećamo da se lokalna uprava 25. marta 2016. godine obratila Ministarstvu odbrane sa zahtjevom za trajno ustupanje, bez naknade, male diverzantske podmornice iz klase Una, oznake P-916, koja se nalazi na molu Pristan. U oktobru iste godine Vlada Crne Gore je dala saglasnost.

Male diverzantske podmornice iz klase Una, izgrađene su u periodu od 1979. do 1988. godine u Brodogradilištu Split. Ukupno je izgrađeno šest podmornica ovoga tipa, P-911 Tisa, P-912 Una, P-913 Zeta, P-914 Soča, P-915 Vardar i P-916 Vrbas.

Podmornica P-916 je dužine 19,5 m, širine 2,7, visine 3,6 metara i težine 90 tona. Dubina ronjenja podmornice je 105 metara, a granična dubina 120 metara. Pod morem može u kontinuitetu da “izdrži” 6 dana, bez izranjanja. Pogon je obezbijeđen preko dva elektromotora snage po 18 kW, a napajanje preko akumulatorskih baterija. Raspadom SFRJ, sve podmornice su odvezene u Crnu Goru osim P-914 koja se u trenutku građanskog rata nalazila na remontu u Splitu, a koja je ostala u vlasništvu Republike Hrvatske. Ona je prerađena, odnosno produžena i preimenovana, pa joj je današnja oznaka P-01 Velebit.

Podmornice ne posjeduju naoružanje, već je njihova osnovna namjena bila prevoz pomorskih diverzanata i transport morskih mina i diverzantskih bombi. Svih pet podmornica iz klase Una Odlukom o prodaji viška naoružanja i vojne opreme Vlade Crne Gore od 2. novembra 2006. godine oglašene su suvišnim za potrebe Vojske Crne Gore. Na osnovu Odluke Generalštaba Vojske Crne Gore od 16. oktobra 2006. godine, Ministarstvo odbrane sprovelo je Postupak prodaje viška naoružanja i vojne opreme. Podmornice klase Una bile su ponuđene na prodaju putem četiri povjerljiva tendera, u periodu od maja 2007. do septembra 2008. godine i nije bilo zainteresovanih kupaca.

Prema zaključku Vlade Crne Gore od 25. juna 2009. godine Ministarstvo odbrane je jednu ovakvu podmornicu ustupilo Vojnom muzeju oružanih snaga Republike Slovenije na trajno korišćenje bez naknade, kao muzejski eksponat.  Vlada je 4. jula 2014. godine, prihvatila predlog Ministarstva odbrane i ustupila Ministarstvu odbrane Republike Srbije jednu podmornicu iz klase Una na trajno korišćenje bez naknade, kao muzejski eksponat, piše Radio Jadran.