Regionalni program ROMACTED: Promovisanje dobrog upravljanja i osnaživanja romske zajednice na lokalnom nivou, u okviru kojeg je danas održana istoimena konferencija, implementiraju Savjet Evrope i Evropska unija (EU), a za partnersku organizaciju u sprovođenju projekta za Crnu Goru izabrana je romska organizacija NVO Mladi Romi.

Menadžer ROMACTED programa Savjeta Evrope, tim za Rome i Putnike, Markos Andrade, kazao je da je vrijednost tog programa tri miliona eura, koji su, kako je pojasnio, namijenjeni za sedam država regiona, među kojima je i Crna Gora.

„Radi se o programu koji se ne svodi toliko na finansiranje, koliko na metodologiju koja će da unese aspekt dobrog upravljanja i učešća romskih zajednica u dijalogu i radu, zajedno sa lokalnim organima uprave. Metodologija je naslijeđena iz prethodna dva zajednička programa na kojima smo radili zajedno sa Evropskom komisijom (EK)“, naveo je Andrade.

Markos Andrade

On je pojasnio da su ciljevi programa ROMACTED jačanje političke volje i podrška lokalnom razvoju kroz, kako je dodao, izgradnju kapaciteta lokalnih vlasti i efikasnog učešća građana Roma u lokalnim planovima i projektima.

„Cilj je osnaživanje romske zajednice, kako na individualnom nivou, tako i na nivou kolektiva, jačanje posvećenosti institucija, njihovih kapaciteta, znanja i vještina u radu na inkluziji Roma i primjeni koncepta dobre uprave“, rekao je Andrade.

On je kazao da će u Crnoj Gori projekat biti realizovan u osam crnogorskih opština.

„Memorandumi koji su potpisani sa predstavnicima lokalnih samouprava nisu detaljno razrađeni, već će postojati mogućnost da se aktivnosti mijenjaju u skladu sa onim što opštine odluče da se realizuje“, naveo je Andrade.

On je pojasnio da ROMAKTED program ima četiri koraka, od kojih su prva dva obavezna, a podrazumijevaju, kako je precizirao, formiranje lokalnih akcionih grupa i olakšavanje struktuiranog dijaloga sa lokalnim vlastima.

„Treći korak tiče se posvećenosti, obavezivanja i donošenja odluka u smislu usvajanja lokalnih akcionih planova i saglasnosti, koja se ostvaruje u aktivnostima koje treba realizovati, isto tako i u pogledu resursa koji su za to neophodni. Sljedeća faza je finansiranje aktivnosti“, rekao je Andrade.

Generalni direktor Direktorata za unaprjeđenje i zaštitu prava manjinskih naroda, Leon Gjokaj, ocijenio je da se odnos prema populaciji Roma i Egipćana mijenja u pozitivnom smislu.

„Rezultati ukazuju da se na pitanjima od značaja i potreba Roma i Egipćana u Crnoj Gori kontinuirano radi na njihovom punom uključivanu u životne tokove, sa svim pravima i obavezama koje to podrazumijevaju“, naveo je Gjokaj.

Leon Gjokaj

On je rekao da u Vladi očekuju da će se, realizacijom programa ROMAKTED, doći do opipljivih pomaka na terenu i promjena koje će osjetiti stanovništvo u svim lokalnim samoupravama.

„Nijedna politika ne može biti uspješna, ukoliko se kvalitetno ne sprovodi i na lokalnom nivou. Zadatak ovih lokalnih uprava u kojima gravitira romska i egipćanska zajednica, a koje su uključene u ovaj program je da pokažu ostalim opštinama „da Romi i Egipćani to mogu“, kada im se stvaraju jednake polazne osnove sa drugima“, poručio je Gjokaj.

To, kako je pojasnio, podrazumijeva jednake šanse u obrazovaju, zapošljavanju, stanovanju, kulturnim i drugim pravima, ali i jednake obaveze kao i kod ostalih građana.

Šef za saradnju u Delegaciji EU u Crnoj Gori, Herman Spic, kazao je da RE manjina ostaje najranjivija i najviše diskriminisana zajednica u Crnoj Gori, ukazujući da to EK navodi u Izvještaju za Crnu Goru za 2018.godinu.

„Kad je u pitanju obrazovanje bilo je napretka vezano za projekat djece koja se upisuju u predškolske i školske institucije, dok druge pozitivne mjere uključuju besplatne udžbenike, stipendije, uključivanje kroz kvote u srednje škole, ljetnje kampove za romske učenike i obezbjeđenje transporta do škola u Podgorici“, naveo je Spic.

Herman Spic

On je ukazao da je nivo znanja službenog jezika i dalje loš, kao i da mjere koje sprečavaju studente da napuštaju školu još uvijek nisu implementirane.

„Skoro polovina kuća koje koriste Romi nisu legalizovane. U svijetlu postojećeg Zakona o legalizaciji neformalnih građevina u Crnoj Gori, EU će pratiti situaciju sa ranjivim grupama Roma na lokalnom nivou, koje mogu biti pod uticajem negativnih aspekata ovog zakona“, istakao je Spic.

Potpredsjednica Opštine Bar, Sanela Ličina, kazala je da je potrebno osnažiti romsku zajednicu na individualnom nivou, pojašnavajući da to znači pomoći ljudima da praktikuju svoja osnovna prava i proširuju sve kapacitete i vještine.

„Lokalna samouprava u Baru je spremna da, sve raspoložive kapacitete, usmjeri ka iznalaženju rješenja za brojne probleme u ovoj važnoj oblasti, oblasti poštovanja ljudskih prava, i da će se zajedničkim radom i razmjenom iskustava svih potpisnica Memoranduma o saradnji, uz obavezno aktivno učestvovanje pripadnika romske zajednice, pronaći adekvatne mehanizme u zaštiti u borbi protiv diskriminacije, koja je prvi važan korak na putu od hiljadu milja“, poručila je Ličina.

Potpisivanje sporazuma- Opština Bar

Predsjednik Opštine Berane, Dragoslav Šćekić, smatra da je prije svega potrebno ozbiljno pristupiti problemima sa kojima se suočava RAE populacija.

„Ovo pitanje se mora rješavati sistemski, što znači da na istom fonu moraju biti državni nivo i lokalni nivo. Ovdje nije bitno samo pisati i potpisivati. Ovdje je bitno rješavati i realizovati ono što se dogovorimo i ono što potpišemo“, istakao je Šćekić.

Dragoslav Šćekić

Predsjednik Opštine Bijelo Polje, Petar Smolović, ocijenio je da je pitanje inkluzije Roma veoma važno pitanje za čitavo crnogorsko društvo jer se, kako je naveo, ta populacija svakodnevno susrijeće sa brojnim izazovima poput društvene isključenosti, segregacije i marginalizacije, „koje vode ka nedostatku obrazovanja, nezaposlenosti, kao i veoma rasprostranjenom siromaštvu“.

„Iako je romska zajednica jedna od najranjivijih u Crnoj Gori, ipak je u proteklom periodu uloženo dosta napora da se poboljša položaj Roma, sprovedene su brojne reforme čime Crna Gora pokazuje da je inkluzivna država i da su njoj sve nacije dobrodošle“, istakao je Smolović.

Predsjednik Opštine Herceg Novi, Stevan Katić, poručio je da ta opština, potpisivanjem Memoranduma, nastavlja put ka trajnom poboljšanju položaja pripadnika romske zajednice.

„Nakon što smo, poslije tri mjeseca, uspješno okončali projekat zahvaljujući kojem je 27 naših sugrađana romske nacionalnosti dobilo krov nad glavom, a koji je izveden u saradnji opštine Herceg Novi i međunarodne organizacije Help, danas zvanično ulazimo u novi projekat ROMACTED“, naveo je Katić.

Stevan Katić

Prema njegovim riječima, kreiranjem i usvajanjem akcionog plana za unaprjeđenje položaja Roma biće jedan od rezultata projekta ROMACTED, koji je, kako je istakao, za lokalnu upravu od velikog značaja, „jer predstavlja temeljni dokument za aktivnosti u cilju potpunog socijalnog uključivanja Roma“.

Katić je podsjetio da Opština Herceg Novi podržava rad nevladine organizacije Mladi Romi, koja je u Crnoj Gori nosilac programa ROMACTED, „a koja predstavlja pouzdanog partnera u procesu unapređenja Roma u svim segmentima“.

Potpredsjednica Opštine Nikšić, Sonja Nikčević, ocijenila je da je Memorandum još jedan od koraka koje je važno napraviti na putu evropskih integracija, „da osnažujući cjelokupan korpus ljudskih prava i manjina, možemo koračati ravnopravno u toj porodici“.

Konferecija ROMACTED

„Mislim da već koračamo u tom pravcu, čvrsto i stabilno, i da će ovaj projekat koji donosi preporuke kako dalje napraviti još više i snažnije, učiniti da budući naš doprinos uključivanju u zajednicu evropskih naroda bude još čvršći i snažniji“, istakla je Nikčević.

Predstavnik Glavnog grada Podgorice, Ivan Terzić, podsjetio je da je Glavni grad učestvovao u brojnim projektima u kojima je ostvarivao odnose sa pripadnicima RE populacije.

„Mi smo, kroz mnogobrojne projekte, učestvovali u stambenom zbrinjavanju Roma, pogotovo raseljenih Roma, zapošljavanju i mnogim drugim akcijama. Posebno mi je drago što je ovaj projekat međunarodnog karaktera i što Crna Gora, kao dokazano otvorena zemlja, i kao zemlja koja je u najtežim trenucima otvarala vrata širom za pripadnike svih manjinskih i ranjivih grupa, i ovaj put će učestvovati i pokazati da može da bude luča i stožer u jednom ovakvom projektu“, naveo je Terzić.

Predstavnica Opštine Tivat, Darka Ognjanović, podsjetila je da se ta opština trudi od 2007.godine da poboljša položaj RE populacije.

Potpisivanje sporazuma- Opština Tivat

„Smatram da je Opština Tivat možda i ranije trebala pružiti ruku na drugačiji način. Pa da se danas ovdje nađe predstavnik Roma i Egipćana, onda bismo smatrali da smo uspjeli. Lokalna samouprava Opštine Tivat radi na osnaživanju ove populacije i trudiće se u narednom peirodu da bude ne samo primjer dobre prakse, nego da poboljšamo život Roma i Egipćana na našoj teritoriji“, poručila je Ognjanović.

Predstavnica Opštine Ulcinj, Hatidža Gjoni, kazala je da dolazi iz opštine gdje su međuetnički i međuvjerski sklad imperativ življenja svakog stanovnika te opštine.

Hatidža Gjoni

„Ono što je garant uspjeha ovakvim projektima je saradnja svih, od evropskih institucija, države Crne Gore, preko ministarstava, lokalnih samouprava i nevladinog sektora“, istakla je Gjani.